پزشکان مغز و اعصاب به‌طور دقیق نمی‌توانند علت آلزایمر (Alzheimer’s disease) را شرح دهند. با این حال آنها معتقدند فاکتورهایی مانند ژنتیک، سبک زندگی و شرایط محیطی در بروز این اختلال عصبی نقش دارند. در این مقاله مهم‌ترین دلایل بیماری آلزایمر یا همان زوال عقل را مطالعه می‌کنید.
دلایل اصلی بیماری آلزایمر چیست؟
قبل از هر چیز باید بدانید، اگر یک یا چند مورد از دلایل زیر را در خود می‌بینید به این معنا نیست که به آلزایمر مبتلا شده‌اید. این عوامل صرفا ریسک بروز این بیماری را افزایش می‌دهند:
سن
پزشکان متخصص مغز و اعصاب، افزایش سن را به عنوان اصلی‌ترین دلایل بیماری آلزایمر می‌دانند. این بیماری بیشتر در افراد بالای ۶۵ سال دیده می‌شود. زوال عقل با تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی در مغز ارتباط دارد. از جمله آنها می‌توان به جمع شدن پلاک آمیلوئید بتا (amyloid-beta plaques) اشاره کرد. با گذشت زمان تجمع این پلاک‌ها در مغز افزایش می‌یابد و عملکرد طبیعی نورون‌ها را مختل می‌کنند. فرایند تجمع پلاک آمیلوئید به آهستگی رخ می‌دهد و با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد.
همچنین باید بدانید پیری با روندی به نام کوچک شدن مغز یا آتروفی مغز (Brain Atrophy) همراه است. در این بیماری تخریب عصبی رخ می‌دهد، یعنی با گذشت زمان سلول‌های مغز از بین می‌روند. این عارضه می‌تواند همه یا بخشی از مغز را درگیر کند. از دیگر دلایل آتروفی مغزی می‌توان به سکته مغزی، عفونت‌های مغزی و فلج مغزی اشاره کرد. در این شرایط برای کنترل و مدیریت بیماری به راهنمایی و مشاوره دکتر اعصاب و روان نیاز دارید.
سابقه خانوادگی
در بیشتر موارد علت اصلی بیماری آلزایمر به وراثت بازنمی‌گردد؛ اما بیماری یک بخش ژنتیکی دارد. جهش برخی ژن‌ها ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. با این حال داشتن این جهش‌های ژنتیکی به این معنا نیست که فرد حتما دچار زوال عقل خواهد شد.
اگر چندین نفر از اعضای خانواده شما دچار این بیماری شده‌اند شاید بهتر باشد با دکتر اعصاب و روان مشورت داشته باشید.
ضربه یا آسیب به سر
آسیب‌های شدید و مکرر به سر می‌توانند علت آلزایمر باشند. پزشکان معتقدند آسیب‌های شدید زمینه را برای تولید و تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی در مغز، مانند پلاک‌های بتا آمیلوئید، فراهم می‌کنند. همچنین ضربه‌های شدید باعث ایجاد التهاب مزمن می‌شوند که در طولانی مدت بر عملکرد مغز تاثیرگذار هستند. از سویی دیگر این ضربه‌ها می‌توانند منجر به تغییرات عروقی در مغز شوند. به این ترتیب جریان خون مختل خواهد شد و سلول‌های مغزی اکسیژن و مواد مغذی کافی در اختیار نخواهند داشت. مجموعه این شرایط ریسک زوال عقل را افزایش خواهند داد.
بیماری قلبی عروقی (CVD)
این نوع بیماری‌ها به شرایطی مانند بیماری عروق کرونر، فشار خون بالا و سکته مغزی اشاره دارند. ارتباط آنها با بیماری آلزایمر پیچیده است، اما به‌طور ساده می‌توان آن را به شکل زیر شرح داد.
بیماری قلبی عروقی منجربه باریک شدن و سخت شدن شریان‌ها (آترواسکلروز، Atherosclerosis) می‌شود. این عارضه جریان خون را به قسمت‌های مختلف بدن از جمله سلول‌های مغزی محدود می‌کند. در نتیجه شرایطی مشابه با آسیب‌های مغزی اتفاق می‌افتد، یعنی خون و مواد مغذی به اندازه کافی در اختیار سلول‌های مغزی قرار نخواهد گرفت.
در فشار خون بالا نیز رگ‌های خونی در مغز دچار آسیب می‌شوند. این عارضه ریسک بروز سکته مغزی را نیز افزایش خواهد داد. در سکته مغزی، خون به قسمتی از مغز نمی‌رسد و سلول‌های مغزی آسیب می‌بینند.
سندرم داون (Down Syndrome)
خطر بروز آلزایمر در بیماران سندرم داون در مقایسه با جمعیت عمومی به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. دلیل آن در درجه اول به عوامل ژنتیکی مربوط می‌شود. این بیماران دارای یک نسخه اضافی از کروموزوم ۲۱ (تریزومی ۲۱) هستند. افراد مبتلا به سندرم داون مقدار زیادی پروتئین پیش ساز آمیلوئید (APP) تولید می‌کنند که در کروموزوم ۲۱ قرار دارد. کپی اضافی از کروموزوم ۲۱ منجر به تولید بیش‌از‌حد APP می‌شود. این امر نیز زمینه را برای افزایش پلاک‌های آمیلوئید در مغز فراهم می‌کند. بسیاری از این بیماران در سن ۴۰ سالگی و یا کمتر از آن ممکن است به آلزایمر مبتلا شوند.
سیگار کشیدن
سیگار باعث ایجاد پاسخ التهابی مزمن در سراسر بدن می‌شود. التهاب مزمن با بروز بیماری‌های مختلف مانند آلزایمر مرتبط است. التهاب می‌تواند به سلول‌های مغز آسیب برساند و زمینه را برای زوال عقل فراهم کند. همچنین سیگار کشیدن به‌طور قطع در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی مانند تصلب شرایین موثر است. این بیماری نیز به نوبه خود روی رگ‌های خونی تاثیر می‌گذارد. از سویی دیگر مصرف سیگار باعث کاهش جریان خون در قسمت‌های مختلف بدن مانند مغز می‌شود و در نتیجه سلول‌های مغزی به‌درستی تغذیه نمی‌شوند و به مرور زمان از بین می‌روند.
عوامل محیطی
فاکتورهای زیر مهم‌ترین عوامل محیطی هستند که در بروز آلزایمر می‌توانند نقش داشته باشند:
- آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها: کشاورزانی که در معرض این نوع سموم قرار می‌گیرند، در معرض ابتلا به زوال عقل قرار دارند. این سموم می‌توانند باعث ایجاد استرس اکسیداتیو در بدن (Oxidative Stress) شوند. در این حالت بدن توانایی خنثی کردن رادیکال‌های آزاد مضر را ندارد. استرس اکسیداتیو می‌تواند منجر به آسیب سلول‌های مغزی و در نتیجه آلزایمر شود. علاوه‌بر این بسیاری از این سموم منجر به حساسیت‌های پوستی و تغییر رنگ پوست نیز می‌شوند. برای جلوگیری از دیگر تاثیرات آفت‌کش‌ها استفاده از تجهیزات ایمنی مانند دستکش و لباس محافظ توصیه می‌شود. اگر به دلیل استفاده از این سموم دچار ناراحتی‌های پوستی شده‌اید، لازم است با دکتر پوست و مو تهران مشورت کنید.
- فلزات سنگین: سطوح بالای فلزات سنگین مانند سرب و آلومینیوم در بدن می‌توانند علت آلزایمر باشند.
- اختلالات خواب : اختلالات مزمن خواب، مانند آپنه خواب (apnea) و بی‌خوابی، با افزایش خطر زوال همراه است.
- تنهایی و انزوای اجتماعی: عدم مشارکت اجتماعی و سبک زندگی بی‌تحرک می تواند علت آلزایمر باشد. حفظ ارتباطات اجتماعی و فعالیت بدنی برای سلامت مغز مهم است.
مراحل آخر آلزایمر چگونه است؟
بیماری آلزایمر یک بیماری عصبی و نورولوژیک پیشرونده است که از تغییرات حافظه شروع می‌شود و به تدریج روی شخصیت بیمار تاثیر می‌گذارد. در مراحل پیشرفته این بیماران قادر به تفکر و تصمیم‌گیری نیستند و حتی برای انجام کارهای روزمره خود به دیگران وابسته خواهند شد.
اگر علائم زوال عقل را در خود یا اطرافیان‌تان می‌بینید یا می‌خواهید به طور دقیق و علمی بدانید آلزایمر چیست؟ می‌توانید از طریق خدمات آنلاین سلامت درخواست مشاوره آنلاین پزشکی دهید.
